Mga Teoryang Pampanitikan

1. Teoryang Formalismo:

Kahulugan: Ang pokus nito ay sa mismong anyo at estruktura ng akda. Hindi tinitingnan ang may-akda o panahon ng pagsulat.

Halimbawa: Pag-aaral sa metriko ng isang tula o sa banghay ng isang nobela.

2. Teoryang Istorikal:

Kahulugan: Ipinapaliwanag ang akda sa konteksto ng kasaysayan o panahon nang ito’y maisulat.

Halimbawa: Pag-unawa sa mga akdang sumasalamin sa panahon ng Himagsikan o Batas Militar sa Pilipinas.

3. Teoryang Sosyolohikal:

Kahulugan: Tinitingnan ang relasyon ng akda sa lipunan.

Halimbawa: Mga akdang nagsasaad ng mga isyu tulad ng kahirapan, kasarian, o klase.

4. Teoryang Sikolohikal:

Kahulugan: Binibigyang-diin ang karanasan, damdamin, at isipan ng mga tauhan o maging ng may-akda.

Halimbawa: Pag-aaral sa inner conflicts ng tauhan sa “El Filibusterismo” ni Rizal.

5. Teoryang Marxismo:

Kahulugan: Tinitingnan ang mga akda sa perspektiba ng mga uri ng tao at laban sa kapitalismo.

Halimbawa: Mga akdang tumatalakay sa agwat ng mayaman at mahirap.

6. Teoryang Feminismo:

Kahulugan: Tinitingnan ang papel ng kababaihan sa mga akda at kung paano sila inilalarawan.

Halimbawa: Pag-aaral sa mga babaeng tauhan sa “Noli Me Tangere” ni Rizal.

7. Teoryang Strukturalismo:

Kahulugan: Ang pag-aaral ay batay sa mga estruktura o sistema sa likod ng teksto.

Halimbawa: Pag-unawa sa simbolismo sa mga akda ni Edgar Allan Poe.

8. Teoryang Humanismo:

Kahulugan: Ang tao at kanyang kalikasan ang sentro ng pag-aaral.

Halimbawa: Mga akdang nagpapakita ng kabutihan at kasamaan ng tao.

9. Teoryang Archetypal:

Kahulugan: Tinitingnan ang mga unibersal na simbolo o arketipo sa mga akda.

Halimbawa: Ang kwento ng “Ibong Adarna” bilang isang kwento ng paglalakbay at paghahanap.

10. Teoryang Reader Response:

Kahulugan: Ang reaksyon o interpretasyon ng mambabasa sa akda ang sentro.

Halimbawa: Pag-aaral kung paano naka-relate ang isang mambabasa sa kwento ng “Florante at Laura.”

Ang bawat teorya ay may kanya-kanyang paraan sa pagtingin at pag-unawa sa mga akda. Ang mga halimbawa ay simpleng representasyon lamang, at mas maraming mga aspeto at detalye sa bawat teorya. Ang mahalaga, maari nating gamitin ang mga ito upang mas mapalalim at mapalawak ang ating pag-unawa sa mga teksto o sa mga akda ng pampanitikan.